"ماءالجبن" دارویی در طب سنتی ایران

طب سنتی ایرانی، جسم انسان را ترکیبی از موادی به نام اخلاط می شناسد که تغییر در مقدار (کمیت) و چگونگی (کیفیت) آن ها می تواند دسته بزرگی از بیماری ها را موجب شود که درمان شان نیازمند پاک سازی بدن از ماده مسبب بیماری است. در میان داروهای معرفی شده در طب سنتی ایرانی، ماءالجبن یا آب پنیر، دارویی پرکاربرد به شمار می آید. این دارو که از جنبه های غذایی نیز برخوردار است، هم به تنهایی و هم در ترکیب با سایر داروها استفاده می شود. پاکسازی بدن از مواد زاید، اثر درمانی بارز ماءالجبن به حساب می آید و انتخاب این دارو به خاطر ویژگی هایی که دارد، می تواند در وقت ضرورت، طبیب را از به کارگیری داروهای قوی که طبعاً با ضرر نیز همراهند، بی نیاز سازد. ماءالجبن از شیر به دست می آید. نوع شیر و روشی که در ساخت ماءالجبن به کار می رود، طبیعت (مزاج) آن را متأثر می سازد، اما اجمالاً طبیعتش را گرم در اول و مرطوب در درجه دوم دانسته اند. هرچند مصرف مسهل، جز به ضرورت، در فصل گرما توصیه نمی شود، آب پنیر را می توان در هر فصلی خصوصاً فصل بهار با رعایت آداب مصرف، استفاده کرد. در منابع طب سنتی ایران به آثار درمانی ماءالجبن در بیماری های مختلفی مانند سکته، فراموشی، سردرد، وسواس، سرطان، امراض مفصلی، سنگ کلیه و مثانه، واریس و بواسیر پرداخته شده است. در مطالعات اخیر نیز آثار گوناگون این دارو از جمله اثرات ضد سرطان، ضد التهاب، ضد فشارخون، ضد باکتری و ویروس مورد توجه قرار گرفته است. آگاهی از ماهیت و آثار این دارو می تواند علاوه بر استفاده بالینی دقیق و مبتنی بر منابع طب ایرانی، زمینه ساز پژوهش های دامنه دار در این باره باشد.